WIELKIE OCZY w SZTUCE

Powrót

 

Tak mała miejscowość, jak Wielkie Oczy, ma zwykle niewielkie szanse na jakiekolwiek uwiecznienie w sztuce. Jednak Wielkie Oczy pojawiły się w polskiej beletrystyce kilkakrotnie. Znajdujemy je w „Potopie” Heryka Sienkiewicza, w rozdziale 33-tym tomu 2-go oraz w rozdziale 4-tym tomu 3-go. W tomie 2-gim dowiadujemy się w jak oryginalny sposób Kmicic objął komendę nad przysłanymi królowi przez chana Tatarami Akbah-Ułana i jak prowadził ich drogą „ku Wielkim Oczom”, a w tomie 3-cim zawarł Sienkiewicz opis potyczki, jaka rozegrała się wczesną wiosną roku 1656 w lasach i na polach między Jarosławiem a Wielkimi Oczami pomiędzy oddziałem szwedzkiej jazdy, a chorągwią dowodzoną przez Czarnieckiego.

O Wielkich Oczach pisze Józef Ignacy Kraszewski w powieści zatytułowanej „Starościna bełska. Opowiadanie historyczne 1770-1774”. To studium historyczne poświęcone jest dziejom tragicznie zakończonego słynnego mezaliansu pomiędzy Stanisławem Szczęsnym Potockim a Gertrudą z Komorowskich. Ze względu na swą oryginalną nazwę Wielkie Oczy zostały także wykorzystane przez Szymona Kobylińskiego w dziełku „Noniusz” - zabawnej historii romansu - grze słów ułożonej wyłącznie z nazw polskich miast i miasteczek. O miasteczku wspomina także urodzony w Wólce Krowickiej koło Lubaczowa współczesny poeta warszawski Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki w swoim dziełku „Zdemaskowanie Leszka Ilnickiego albo obrona Horpyny” opublikowanym w 2002 r. we wrocławskim „Dzienniku Portowym” nr 5.

Widoki Wielkich Oczu z lat 60-tych XX w. zostały uwiecznione w akwarelach domorosłego artysty-malarza, Adama Gajdasza, żyjącego w Wielkich Oczach w latach 1905-1978. Jedna z nich przedstawia widok ogólny miejscowości, a druga pejzaż zimowy. Cennym uzupełnieniem działu sztuka jest obraz pędzla Jana Kuśmidrowicza „Stary dworek” namalowany około roku 1910 i przedstawiający najprawdopodobniej stary wielkoocki dwór przed dewastacją i przeróbką na cele przemysłowe. Nowsze dzieła to obraz synagogi znanego ukraińskiego artysty, Mikołaja Pazizina, akwarele Anny Lewek z Gorlic przedstawiające cerkiew oraz widok Wielkich Oczu od wjazdu z Kobylnicy, a także dwa rysunki piórkiem oraz linoryt znanego artysty-grafika z Tomaszowa Lubelskiego, Romana Muchy, obrazujące trójnarodowość Wielkich Oczu.

Nazwa Wielkie Oczy została także wykorzystana w rebusie homonimowym, zamieszczonym w latach 70-tych w dwutygodniku szaradziarskim „Rozrywka”.

Potop (fragmenty), Henryk Sienkiewicz

 

Starościna bełska (fragment),

Józef Ignacy Kraszewski

 

Noniusz, Szymon Kobyliński

 

Zdemaskowanie Leszka Ilnickiego albo obrona Horpyny (fragment), Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki

 

Wielkie Oczy - widok ogólny,

Adam Gajdasz (akwarela na płótnie)

 

Wielkie Oczy - pejzaż zimowy, NEW!

Adam Gajdasz (akwarela na płótnie)

 

Stary dworek, Jan Kuśmidrowicz (reprodukcja na pocztówce, 1914)

 

Synagoga w Wielkich Oczach,

Mikołaj Pazizin, 2002

 

Cerkiew w Wielkich Oczach,

Anna Lewek (akwarela), 2005

 

Cerkiew w Wielkich Oczach,

Anna Lewek (akwarela), 2006

 

Widok od Kobylnicy, NEW!

Anna Lewek (akwarela), 2007

 

Miejscowość trzech kultur, NEW!

Roman Mucha (rysunek piórkiem), 2006

 

Cerkiew p.w. św. Mikołaja, NEW!

Roman Mucha (rysunek piórkiem), 2004

 

Cerkiew p.w. św. Mikołaja, NEW!

Roman Mucha (linoryt), 2007

 

Rebus homonimowy, „Rozrywka”

 

Wielkie Oczy, wiersz Teresy Grochowieckiej

 


WIELKOOCCY ARTYŚCI

 

W Wielkich Oczach i na terenie wielkoockiej gminy mieszka obecnie kilku artystów ludowych. Oto krótkie informacje o nich podane za wydawnictwem przygotowanym przez Janusza Mazura, Pasja tworzenia i przegląd twórczości ludowej i amatorskiej oraz rękodzieła artystycznego w powiecie lubaczowskim, Muzeum w Lubaczowie, Lubaczów 2004 (w kolejności alfabetycznej):

 

Ks. Józef Florek (Wielkie Oczy) – urodził się w roku 1963 w Jarosławiu. Od 2001 r. sprawuje obowiązki proboszcza parafii rzymskokatolickiej w Wielkich Oczach. Uprawia malarstwo olejne. Zdolności plastyczne przejawia od dzieciństwa. Twórczość malarską zapoczątkował po ukończeniu szkoły średniej, rozwinął w okresie studiów w Wyższym Seminarium Duchownym w Przemyślu. W swym malarstwie inspiruje się doświadczeniami formalnymi impresjonistów, a także malarstwem ikonowym. Artysta zadebiutował na indywidualnej wystawie w Domu Kultury w Pruchniku (1990). Jego prace znajdują się w zbiorach domowych oraz u prywatnych posiadaczy w Pruchniku, Przeworsku, Dubiecku, Medyce, Lesku, Przemyślu, trafiły również do Watykanu.

 

Katarzyna Jakimiec (Kobylnica Wołoska) – urodziła się w 1970 r. w Sarnach (rejon Jaworów). Z zawodu jest fryzjerką. W 2003 r. osiedliła się w Kobylnicy Wołoskiej, gdzie wraz z mężem prowadzi gospodarstwo rolne. Uprawia haft krzyżykowy. Umiejętności w tym zakresie wyniosła z domu, a także ze szkoły w rodzinnych Sarnach, gdzie uczestniczyła w lekcjach haftowania. Swe prace twórczyni sprzedawała we Lwowie, trafiły także do Kanady.

 

Helena Kostyk (Wielkie Oczy) – urodziła się w 1923 r. w Wielkich Oczach. Pracowała na roli. Przez 22 lata była pracownikiem Domu Opieki Społecznej, prowadzonego przez ss. Boromeuszki w Wielkich Oczach. Zajmuje się haftem pełnym i koronką. Umiejętności w tym zakresie nabyła od mamy Marii Sawińskiej. W końcu lat 30 minionego wieku ukończyła także kurs haftowania. Jej prace były pokazywane na dożynkach powiatowych w Wielkich Oczach. Koronki i hafty twórczyni znajdują się w zbiorach rodzinnych oraz u znajomych w kraju, a także we Francji, Anglii i USA.

 

Stanisław Krzyszkowski (Wielkie Oczy) – urodził się w 1953 r. w Szczutkowie. Posiada wykształcenie zawodowe. Obecnie pracuje jako kierowca w Gimnazjum Publicznym im. Jana Kochanowskiego w Wielkich Oczach. Uprawia rzeźbę, płaskorzeźbę, okresowo także malarstwo. Zainteresowania plastyczne przejawia od dzieciństwa. Rzeźbi od szkoły podstawowej. W okresie służby wojskowej pracował w sekcji dekoracyjnej (Jarosław). W 1986 r. uzyskał dyplom mistrza w zakresie rzeźby w drewnie. Przez cztery kolejne lata wykonywał zamówienia na rzeźby dla „Ars Christiana” w Warszawie i Księgarni św. Jacka w Katowicach. W późniejszych latach zaprzestał działalności w tym zakresie, kontynuując swą pasję okazjonalnie. Jego prace znajdują się w zbiorach rodzinnych w Wielkich Oczach oraz u prywatnych posiadaczy w okolicach Lubaczowa (Łukawiec, Lubaczów, Młodów), a także na terenie kraju (Warszawa, Katowice). Rzeźby artysty znajdują się w okolicznych kosciołach (Wielkie Oczy, Majdan Lipowiecki, Budzyń – figura Chrystusa Króla), trafiły także do Watykanu.

 

W ubiegłym wieku w Wielkich Oczach działali także zmarli już artyści ludowi – malarze: Adam Gajdasz (1905-1978) i Bogdan Majerski (1911-1983) oraz tworząca wycinanki Zofia Majerska (1925-1989).


Powrót do strony głównej